हनुमान चालीसा मराठीत
दोहा:
श्री गुरु चरन सरोज रज, निज मन मुकुर सुधारि।
वरनउँ रघुवर बिमल यशु, जो दायकु फल चारि।।
बुद्धिहीन तनु जानिके, सुमिरउँ पवन-कुमार।
बल बुद्धि विद्या देहु मोहिं, हरहु कलेश विकार।।
अर्थ:
गुरूच्या चरणांची धूळ माझे मन शुद्ध करते. मी श्रीरामचंद्रांच्या पवित्र यशाचे वर्णन करतो, जे आपल्याला धर्म, अर्थ, काम आणि मोक्ष हे चार पुरुषार्थ प्रदान करतात. मी माझ्या शरीराला बुद्धीहीन समजतो आणि पवनपुत्र हनुमंताचे स्मरण करतो. हे हनुमानजी, मला बल, बुद्धी आणि विद्या प्रदान करा आणि माझे सर्व दुःख आणि विकार नष्ट करा.
चौपाई:
॥१॥
जय हनुमान ज्ञान गुन सागर।
जय कपीस तिहुँ लोक उजागर।।
अर्थ: हे ज्ञान आणि गुणांचे सागर, हनुमानजी तुमची जय होवो! हे कपींश्वर (वानरांचे राजा), तुमच्या योगे तीनही लोक प्रकाशमान होतात.
॥२॥
रामदूत अतुलित बल धामा।
अंजनि-पुत्र पवनसुत नामा।।
अर्थ: तुम्ही श्रीरामचंद्रांचे दूत आहात, अतुलनीय बलाचे स्थान आहात. तुम्हाला अंजनीपुत्र आणि पवनसुत असेही म्हणतात.
॥३॥
महाबीर बिक्रम बजरंगी।
कुमति निवार सुमति के संगी।।
अर्थ: तुम्ही महावीर, पराक्रमी आणि बजरंगी (वज्रासारखे शरीर असलेले) आहात. तुम्ही कुमती (वाईट बुद्धी) नष्ट करता आणि सुमती (चांगली बुद्धी) देता.
॥४॥
कंचन बरन बिराज सुबेसा।
कानन कुंडल कुंचित केसा।।
अर्थ: तुमचा वर्ण सोन्यासारखा चमकदार आहे, तुमचे रूप सुंदर आहे. तुमच्या कानात कुंडले आहेत आणि तुमचे केस वळणदार आहेत.
॥५॥
हाथ बज्र औ ध्वजा बिराजै।
कांधे मूंज जनेऊ साजै।।
अर्थ: तुमच्या हातात वज्र (गदा) आणि ध्वजा शोभत आहेत. तुमच्या खांद्यावर मुँज (यज्ञोपवीत) शोभून दिसते.
॥६॥
शंकर सुवन केसरीनंदन।
तेज प्रताप महा जग बंदन।।
अर्थ: तुम्ही शंकर (शिवजी) चे अंश आहात आणि केसरीचे पुत्र आहात. तुमचे तेज आणि प्रताप जगाला वंदनीय आहे.
॥७॥
विद्यावान गुनी अति चातुर।
राम काज करिबे को आतुर।।
अर्थ: तुम्ही विद्वान, गुणी आणि अत्यंत चतुर आहात. तुम्ही श्रीरामच्या कामांसाठी सदैव तत्पर आहात.
॥८॥
प्रभु चरित्र सुनिबे को रसिया।
राम लखन सीता मन बसिया।।
अर्थ: तुम्ही श्रीरामच्या चरित्राचे श्रवण करण्यात आनंद घेता. श्रीराम, लक्ष्मण आणि सीता तुमच्या हृदयात वास करतात.
॥९॥
सूक्ष्म रूप धरि सियहिं दिखावा।
विकट रूप धरि लंक जरावा।।
अर्थ: तुम्ही सीतेच्या शोधात सूक्ष्म रूप धारण करून तिला दर्शन दिले. तसेच, तुम्ही भीषण रूप धारण करून लंका जाळली.
॥१०॥
भीम रूप धरि असुर संहारे।
रामचंद्र के काज संवारे।।
अर्थ: तुम्ही भीम रूप धारण करून राक्षसांचा संहार केला आणि श्रीरामचंद्रांची कामे साधली.
॥११॥
लाय सजीवन लखन जियाये।
श्रीरघुबीर हरषि उर लाये।।
अर्थ: तुम्ही संजीवनी बूटी आणून लक्ष्मणाला जिवंत केले आणि श्रीरामचंद्रांना आनंदित केले.
॥१२॥
रघुपति कीन्ही बहुत बड़ाई।
तुम मम प्रिय भरतहि सम भाई।।
अर्थ: श्रीरामचंद्रांनी तुमची खूप प्रशंसा केली आणि तुम्हाला भरताप्रमाणे प्रिय मानले.
॥१३॥
सहस बदन तुम्हरो जस गावैं।
अस कहि श्रीपति कंठ लगावैं।।
अर्थ: हजारो तोंडे तुमची स्तुती गातात. असे म्हणून श्रीरामचंद्र तुम्हाला आलिंगन देतात.
॥१४॥
सनकादिक ब्रह्मादि मुनीसा।
नारद सारद सहित अहीसा।।
अर्थ: सनक, ब्रह्मा, नारद, सरस्वती इत्यादी देवता तुमची स्तुती करतात.
॥१५॥
यम कुबेर दिगपाल जहां ते।
कबि कोबिद कहि सके कहां ते।।
अर्थ: यम, कुबेर आणि दिग्पाल तुमची स्तुती करतात. कोणताही कवी तुमचे वर्णन पूर्ण करू शकत नाही.
॥१६॥
तुम उपकार सुग्रीवहिं कीन्हा।
राम मिलाय राज पद दीन्हा।।
अर्थ: तुम्ही सुग्रीवावर उपकार केला आणि त्याला श्रीरामांशी मित्रत्व करून राजपद दिले.
॥१७॥
तुम्हरो मंत्र बिभीषण माना।
लंकेस्वर भए सब जग जाना।।
अर्थ: तुमचा मंत्र (सल्ला) विभीषणाने मानला आणि तो लंकेचा राजा झाला, हे सर्व जग जाणते.
॥१८॥
युग सहस्र योजन पर भानु।
लील्यो ताहि मधुर फल जानू।।
अर्थ: तुम्ही सूर्याला (युग सहस्र योजन अंतरावर असलेला) मधुर फळ समजून गिळले.
॥१९॥
प्रभु मुद्रिका मेलि मुख माहीं।
जलधि लांघि गये अचरज नाहीं।।
अर्थ: श्रीरामच्या अंगठीला तोंडात घेऊन तुम्ही समुद्र ओलांडला, हे काही आश्चर्य नाही.
॥२०॥
दुर्गम काज जगत के जेते।
सुगम अनुग्रह तुम्हरे तेते।।
अर्थ: जगातील सर्व कठीण कामे तुमच्या कृपेने सोपी होतात.
॥२१॥
राम दुआरे तुम रखवारे।
होत न आज्ञा बिनु पैसारे।।
अर्थ: तुम्ही श्रीरामच्या द्वाराचे रक्षक आहात. तुमच्या परवानगीशिवाय कोणीही आत येऊ शकत नाही.
॥२२॥
सब सुख लहै तुम्हारी सरना।
तुम रक्षक काहू को डर ना।।
अर्थ: तुमच्या शरणागतांना सर्व सुख मिळते. तुम्ही रक्षक असल्याने कोणाचीही भीती राहत नाही.
॥२३॥
आपन तेज सम्हारो आपै।
तीनों लोक हांक तें कांपै।।
अर्थ: तुम्ही तुमचे तेज स्वतःच नियंत्रित करता. तुमच्या गर्जनेने तीनही लोक कापतात.
॥२४॥
भूत पिसाच निकट नहिं आवै।
महाबीर जब नाम सुनावै।।
अर्थ: तुमचे नाव घेतल्यावर भूत-पिशाच जवळ येऊ शकत नाहीत.
॥२५॥
नासै रोग हरै सब पीरा।
जपत निरंतर हनुमत बीरा।।
अर्थ: तुमचे नामजप केल्याने सर्व रोग आणि दुःख नष्ट होतात.
॥२६॥
संकट तें हनुमान छुड़ावै।
मन क्रम बचन ध्यान जो लावै।।
अर्थ: जो कोणी तुमचे ध्यान करतो, तुम्ही त्याला सर्व संकटांतून मुक्त करता.
॥२७॥
सब पर राम तपस्वी राजा।
तिन के काज सकल तुम साजा।।
अर्थ: श्रीराम सर्वांवर राज्य करणारे तपस्वी आहेत. तुम्ही त्यांची सर्व कामे साधता.
॥२८॥
और मनोरथ जो कोई लावै।
सोई अमित जीवन फल पावै।।
अर्थ: जो कोणी तुमची प्रार्थना करतो, त्याला अमरत्वाचे फळ मिळते.
॥२९॥
चारों युग परताप तुम्हारा।
है परसिद्ध जगत उजियारा।।
अर्थ: चारही युगांमध्ये तुमचा प्रताप प्रसिद्ध आहे. तुम्ही जगाला प्रकाश देत आहात.
॥३०॥
साधु-संत के तुम रखवारे।
असुर निकंदन राम दुलारे।।
अर्थ: तुम्ही साधू-संतांचे रक्षक आहात आणि राक्षसांचा नाश करणारे आहात.
॥३१॥
अष्ट सिद्धि नौ निधि के दाता।
अस बर दीन जानकी माता।।
अर्थ: तुम्ही अष्ट सिद्धी आणि नऊ निधीचे दाता आहात. जानकीमाता (सीता) यांनी तुम्हाला हा वर दिला आहे.
॥३२॥
राम रसायन तुम्हरे पासा।
सदा रहो रघुपति के दासा।।
अर्थ: तुम्ही श्रीरामच्या भक्तीचे रसायन (सार) आहात. तुम्ही नेहमी रघुपतीचे सेवक रहा.
॥३३॥
तुम्हरे भजन राम को पावै।
जनम-जनम के दुख बिसरावै।।
अर्थ: तुमचे भजन केल्याने श्रीराम प्राप्त होतात आणि जन्म-जन्मांतरीचे दुःख नष्ट होते.
॥३४॥
अंत काल रघुबर पुर जाई।
जहां जन्म हरि-भक्त कहाई।।
अर्थ: अंतकाळी तुम्ही श्रीरामच्या धामाला जाता आणि हरिभक्त म्हणून ओळखले जाता.
॥३५॥
और देवता चित्त न धरई।
हनुमत सेई सर्व सुख करई।।
अर्थ: इतर देवतांचे मनात ध्यान न ठेवता, तुमच्या भक्तीने सर्व सुख मिळते.
॥३६॥
संकट कटै मिटै सब पीरा।
जो सुमिरै हनुमत बलबीरा।।
अर्थ: जो कोणी हनुमंताचे स्मरण करतो, त्याचे सर्व संकट आणि दुःख नष्ट होतात.
॥३७॥
जय जय जय हनुमान गोसाईं।
कृपा करहु गुरुदेव की नाईं।।
अर्थ: हे हनुमान गोसाईं, तुमची जय होवो! गुरुदेवाप्रमाणे कृपा करा.
॥३८॥
जो सत बार पाठ कर कोई।
छूटहि बंदि महा सुख होई।।
अर्थ: जो कोणी हनुमान चालीसा शंभर वेळा पठण करतो, त्याचे सर्व बंधन मुक्त होतात आणि त्याला महान सुख प्राप्त होते.
॥३९॥
जो यह पढ़ै हनुमान चालीसा।
होय सिद्धि साखी गौरीसा।।
अर्थ: जो हनुमान चालीसा वाचतो, त्याला सिद्धी प्राप्त होते आणि गौरीशंकर (शिवजी) साक्षी असतात.
॥४०॥
तुलसीदास सदा हरि चेरा।
कीजै नाथ हृदय मंह डेरा।।
अर्थ: तुलसीदास म्हणतात, हे नाथ (हनुमानजी), तुम्ही माझ्या हृदयात नेहमी वास करा.
दोहा:
पवन तनय संकट हरन, मंगल मूरति रूप।
राम लखन सीता सहित, हृदय बसहु सुर भूप।।
अर्थ:
हे पवनपुत्र हनुमानजी, तुम्ही संकटांचे नाश करणारे आणि मंगलमय स्वरूप असलेले आहात. तुम्ही श्रीराम, लक्ष्मण आणि सीतेसहित माझ्या हृदयात वास करा. तुम्ही देवांच्या राजा (इंद्र) सारखे महान आहात.